- Założenia WSDZ.
Szybko następujące zmiany na rynku pracy i w życiu społecznym wymuszają potrzebę wsparcia uczniów w procesie samookreślenia, samodoskonalenia i świadomego planowania własnej kariery zawodowej oraz poznawania siebie i świata przez całe życie. Działania wewnątrzszkolnego sytemu doradztwa zawodowego umożliwiają:
- • uzyskanie przez uczniów dostępu do wsparcia z zakresu doradztwa zawodowego;
- • wsparcie rodziców w związku z udzielaniem przez nich pomocy w podejmowaniu przez dzieci decyzji edukacyjno-zawodowych;
- • wzbogacenie oferty szkoły i jej promocję w obszarze działań z zakresu doradztwa zawodowego;
- • przejrzystość i ciągłość oddziaływań poprzez wskazanie osób działających na rzecz WSDZ oraz określenie zakresu ich odpowiedzialności;
- • zaplanowanie działań w cyklu kształcenia.
Sprawnie funkcjonujący system doradztwa zawodowego dzięki zaangażowaniu wszystkich osób realizujących zadania z doradztwa zawodowego daje efekt synergii. Przygotowany dokument WSDZ zapewnia ciągłość działań doradczych, służy wskazaniu korelacji między tymi działaniami i procesami dydaktyczno-wychowawczymi w szkole.
- Podstawy prawne dotyczące realizacji doradztwa zawodowego
w Szkole Podstawowej w Furmanach.
Prowadzenie działań związanych z doradztwem zawodowym w przedszkolach, szkołach i placówkach regulują m. in. Ustawa z dnia 7 września 1991 roku o systemie oświaty, w której zapisano, że system oświaty zapewnia przygotowanie uczniów do wyboru zawodu i kierunku kształcenia oraz Ustawa Prawo oświatowe z dnia 14 grudnia 2016 r. (w tym Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 13 sierpnia 2018r. w sprawie doradztwa zawodowego), wymieniając zajęcia z zakresu doradztwa zawodowego oraz zajęcia prowadzone w ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej jako jedne z podstawowych form działalności dydaktyczno-wychowawczej szkoły. Szczegółowe regulacje wprowadzają rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej, m.in. z dnia 13 sierpnia 2018r. w sprawie doradztwa zawodowego oraz w sprawie ramowych planów nauczania dla publicznych szkół oraz w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach.
II Cele programu WSDZ .
- Cele główny programu WSDZ:
Przygotowanie uczniów do trafnego wyboru drogi dalszego kształcenia i zawodu. Cel główny wykazuje konieczność kształcenia u uczniów konkretnych umiejętności niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania w różnych rolach zawodowych i społecznych. Jest zobowiązaniem całej społeczności szkolnej do systematycznych oddziaływań wychowawczo – doradczych.
- Cele dla poszczególnych etapów edukacji w Szkole Podstawowej w Furmanach odnośnie preorientacji, orientacji i doradztwa zawodowego:
- Celem preorientacji zawodowej w przedszkolu jest wstępne zapoznanie dzieci z wybranymi zawodami najbliższymi ich otoczeniu, kształtowanie postawy pracy i motywacji do działania, pobudzanie i rozwijanie zainteresowań dzieci oraz stymulowanie ich pro-zawodowych marzeń.
- Celem orientacji zawodowej w klasach I–III jest wstępne zapoznanie uczniów z różnorodnością zawodów na rynku pracy, rozwijanie pozytywnej i proaktywnej postawy wobec pracy i edukacji oraz stwarzanie sytuacji edukacyjnych sprzyjających poznawaniu i rozwijaniu zainteresowań oraz pasji.
- Celem orientacji zawodowej w klasach IV–VI jest poznawanie własnych zasobów, zapoznanie uczniów z wybranymi zawodami i rynkiem pracy, kształtowanie pozytywnej i proaktywnej postawy uczniów wobec pracy i edukacji oraz stwarzanie sytuacji edukacyjnych i wychowawczych sprzyjających poznawaniu i rozwijaniu zdolności, zainteresowań oraz pasji.
- Celem doradztwa zawodowego w klasach VII–VIII szkoły podstawowej jest przygotowanie uczniów do odpowiedzialnego planowania kariery i podejmowania przy wsparciu doradczym decyzji edukacyjnych i zawodowych uwzględniających znajomość własnych zasobów oraz informacje na temat rynku pracy i systemu edukacji.
Cele szczegółowe:
- Uczniowie :
- poznają swoje możliwości, zainteresowania,
- uświadamiają sobie swoje cechy charakteru, predyspozycje,
- rozwijają umiejętności pracy zespołowej, przełamywania barier środowiskowych oraz kształtowania właściwych relacji społecznych;
- wiedzą jak się uczyć i rozwijać swoje zainteresowania, pasje i talenty;
- mają większą motywację do nauki,
- mają świadomość wykorzystania nauki praktyce,
- znają strukturę szkolnictwa,
- umieją dobrze się zaprezentować, znają zasady dobrej komunikacji i sposoby radzenia sobie ze stresem.
- Nauczyciele:
- współrealizują wewnątrzszkolny system doradztwa zawodowego w szkole,
- potrafią diagnozować potrzeby i zasoby uczniów,
- rozwijają talenty, zainteresowania, zdolności, predyspozycje,
- wspierają rodziców w procesie doradczym,
- udzielają informacji, lub kierują do specjalistów,
- znają ścieżki edukacyjne,
- włączają przedstawicieli instytucji i zakładów pracy w proces preorientacji, orientacji i doradztwa zawodowego w szkole.
- Rodzice:
- znają strukturę szkolnictwa,
- znają swoje dziecko,
- znają czynniki ważne przy wyborze szkoły,
- angażują się w pracę doradczą szkoły (np. prezentują swoje zawody, zakłady pracy, hobby, zainteresowania).
III. Funkcjonowanie WSDZ.
W naszej placówce w realizację działań związanych z doradztwem zawodowym zaangażowani są wszyscy członkowie rady pedagogicznej: dyrektor, nauczyciele wychowawcy, nauczyciele (w tym nauczyciele edukacji wczesnoszkolnej), nauczyciel-wychowawca w świetlicy szkolnej, nauczyciel-bibliotekarz, specjaliści (m.in. pedagog, psycholog, doradca zawodowy) oraz inne osoby zatrudnione w szkole, np. pielęgniarka szkolna. Wspólne planowanie działań systemowych przez specjalistów i nauczycieli pozwoli podzielić się poszczególnymi zadaniami adekwatnie do posiadanej przez nich wiedzy, doświadczeń, kompetencji w obszarze wychowania, doradztwa, preorientacji i orientacji zawodowej. Treści z zakresu doradztwa zawodowego są realizowane w szkole w ciągu roku szkolnego, zgodnie harmonogramem działań WSDZ:
- kl. VII – 10 godzin lekcyjnych,
- kl VIII – 10 godzin lekcyjnych,
- kl. VII i VIII realizacja zagadnień doradztwa zawodowego podczas lekcji
wychowawczych (minimum 5 godzin).
- kl. IV – VI – prowadzenie orientacji zawodowej przez nauczycieli przedmiotów
ogólnokształcących oraz wychowawców (minimum 5 godz.lekcyjnych)
- kl. I – III – prowadzenie orientacji zawodowej (minimum 5 godz. lekcyjnych)
- oddziały przedszkolne – prowadzenie preorientacji zawodowej (minimum 5 godz. lekcyjnych)
Działania związane z doradztwem zawodowym w Szkole Podstawowej w Furmanach są kierowane do trzech grup adresatów:
- Uczniów:
- • udzielanie porad i konsultacji indywidualnych w ramach spotkań z doradcą zawodowym z PPP, pedagogiem szkolnym,
- • prowadzenie zajęć grupowych związanych tematycznie z obszarami: poznawanie własnych zasobów; świat zawodów i rynek pracy; rynek edukacyjny i uczenie się przez całe życie; planowanie własnego rozwoju i podejmowanie decyzji edukacyjno- -zawodowych;
- • pomaganie uczniom w przygotowywaniu teczek „portfolio”;
- • aranżowanie sytuacji sprzyjających poznawaniu własnych zasobów np. poprzez udział w konkursach, przygotowywanie określonych zadań na zajęcia przedmiotowe, udział w organizowaniu uroczystości i imprez szkolnych;
- • określanie potencjału edukacyjno-zawodowego;
- • organizowanie spotkań z przedstawicielami instytucji rynku pracy;
- • stwarzanie okazji do udziału w wydarzeniach takich jak np. targi edukacyjne;
- • umożliwianie udziału w spotkaniach informacyjnych z przedstawicielami szkół ponadpodstawowych;
- • informowanie o ofercie kształcenia w szkołach programowo wyższych;
- • umożliwienie udziału w spotkaniach z absolwentami szkoły (prezentacje ścieżek rozwoju edukacyjno-zawodowego);
- • organizowanie spotkań z przedstawicielami zawodów;
- • organizowanie spotkań z inspirującymi osobami (pasjonatami, autorami innowacyjnych rozwiązań – młodymi ludźmi, którzy odnieśli sukces zawodowy);
- organizowanie wycieczek zawodoznawczych;
- stwarzanie uczniom klas VII–VIII możliwości udziału w ramach zajęć edukacyjnych w zajęciach u pracodawców lub w centrach kształcenia praktycznego – zgodnie z ich zainteresowaniami i potrzebami;
- umożliwienie dostępu do informacji edukacyjno-zawodowej poprzez strony internetowe szkoły, szkolne konto Facebooka, tablice informacyjne, e-dziennik;
- organizowanie zajęć w świetlicy związanych z preorientacją i orientacją zawodową,
- organizowanie kącików zawodoznawczych, np. w świetlicy szkolnej, w salach edukacji wczesnoszkolnej i przedszkolnej,
- • umożliwianie uczniom udziału w tzw. lekcjach zawodoznawczych organizowanych przez szkoły ponadpodstawowe zawodowe;
- • udostępnianie materiałów multimedialnych ułatwiających samopoznanie, podejmowanie decyzji edukacyjnych i zawodowych;
- Nauczycieli:
- uzyskanie wsparcia i pomocy w pracy wychowawczej,
- lepsze rozpoznanie potrzeb uczniów, ich poglądów, oczekiwań wobec szkoły i rynku pracy,
- nakreślenie dalszego kierunku pracy z rodzicami i uczniami;
- udostępnianie zasobów z obszaru doradztwa zawodowego;
- wspieranie w realizacji zadań doradztwa zawodowego.
- Rodziców:
- podniesienie umiejętności komunikowania się ze swoimi dziećmi;
- doskonalenie umiejętności wychowawczych;
- wypracowanie form wspierania dzieci wyborze ich dalszej drogi życiowej;
- organizowanie spotkań informacyjno-doradczych z doradcą zawodowym w szkole;
- włączenie rodziców, jako przedstawicieli różnych zawodów, do działań informacyjnych szkoły.
Metody i techniki pracy:
- Udostępnianie informacji o szkołach i zawodach.
- Zajęcia doskonalące umiejętności w zakresie komunikacji interpersonalnej i współdziałania w grupie, radzenie sobie ze stresem, autoprezentacji.
- Spotkania z przedstawicielami różnych zawodów.
- Prowadzenie kółek zainteresowań dla uczniów.
- Udzielanie indywidualnych porad uczniom.
- Wycieczka do zakładu pracy/firmy.
- Aktywizujące problemowe - burza mózgów, dyskusja
- Metoda dramy - inscenizacje i odgrywanie ról
- Metody testowe (kwestionariusze, ankiety, testy)
- Metody audiowizualne - filmy edukacyjne, zasoby Internetu, programy multimedialne, prezentacje multimedialne
- Treningi umiejętności społecznych, mini wykłady, pogadanki
- Techniki plastyczne, wzmacniające myślenie kreatywne, gry i zabawy
Efekty wynikające z wdrożenia WSDZ w szkole:
- kształtowanie aktywności zawodowej uczniów
- pomoc rodzicom i opiekunom w kształtowaniu określonych postaw i zachowań związanych z planowaniem kariery zawodowej ich dzieci
- dostęp do informacji zawodowej dla uczniów, nauczycieli oraz rodziców
- świadome, trafniejsze decyzje edukacyjne i zawodowe
- zrozumienie mechanizmów rynku pracy
- świadome planowanie swoich działań
- świadomość ponoszenia konsekwencji złych decyzji
- zrozumienie roli kształcenia ustawicznego
- wspieranie motywacji wewnętrznej
Zakres zadań w ramach realizacji WSDZ dla poszczególnych osób:
- Dyrektor:
- • odpowiada za organizację działań związanych z doradztwem zawodowym;
- • współpracuje z doradcą zawodowym w celu realizacji WSDZ;
- • wspiera kontakty pomiędzy uczestnikami procesu orientacji zawodowej oraz doradztwa zawodowego w szkole a instytucjami zewnętrznymi;
- • zapewnia warunki do realizowania w szkole zajęć orientacji zawodowej i doradztwa zawodowego;
- • organizuje w szkole wspomaganie realizacji działań z zakresu orientacji zawodowej i doradztwa zawodowego poprzez planowanie i przeprowadzanie działań mających na celu poprawę jakości pracy placówki w tym obszarze.
- Doradca zawodowy:
- • określa mocne strony, predyspozycje, zainteresowania i uzdolnienia uczniów;
- • pomaga uczniom w planowaniu kształcenia i kariery zawodowej;
- • prowadzi zajęcia z zakresu doradztwa zawodowego oraz zajęcia związane z wyborem kierunku kształcenia i zawodu;
- • wspiera nauczycieli, wychowawców, specjalistów i rodziców w realizacji działań związanych z doradztwem zawodowym;
- • prowadzi doradztwo indywidualne dla uczniów.
- • systematycznie diagnozuje zapotrzebowanie uczniów, rodziców i nauczycieli na działania związane z doradztwem zawodowym;
- • planuje, koordynuje, monitoruje i prowadzi ewaluację oraz promuje działania związane z doradztwem zawodowym podejmowane przez szkołę we współpracy z wychowawcami, nauczycielami i specjalistami;
- • gromadzi, aktualizuje i udostępnia informacje edukacyjne i zawodowe właściwe dla danego poziomu kształcenia;
- • organizuje współpracę z otoczeniem społeczno-gospodarczym szkoły podnoszącą efektywność prowadzonych działań związanych z doradztwem zawodowym;
- • współpracuje z dyrektorem szkoły, realizując zadania związane z orientacją zawodową i doradztwem zawodowym;
- • wspólnie z zespołem przygotowuje projekt WSDZ;
- • gromadzi, aktualizuje i udostępnia zasoby związane z orientacją zawodową oraz doradztwem zawodowym;
- • współpracuje ze specjalistami z poradni psychologiczno-pedagogicznych, instytucjami działającymi na rynku pracy i partnerami z otoczenia społeczno-gospodarczego w celu realizacji działań z zakresu doradztwa zawodowego.
- Wychowawcy:
- • określają mocne strony, predyspozycje, zainteresowania i uzdolnienia uczniów;
- • eksponują w trakcie bieżącej pracy z uczniami związki realizowanych treści nauczania z treściami programowymi orientacji zawodowej i doradztwa zawodowego;
- • włączają do swoich planów wychowawczych zagadnienia z zakresu orientacji zawodowej i doradztwa zawodowego;
- • realizują tematy związane z orientacją zawodową i doradztwem zawodowym na godzinach wychowawczych;
- • wskazują uczniom specjalistów, którzy mogą udzielać wsparcia w planowaniu kariery zawodowej;
- • współpracują z rodzicami w zakresie planowania ścieżki kariery edukacyjno-zawodowej ich dzieci;
- • współpracują z doradcą zawodowym oraz innymi nauczycielami i specjalistami w zakresie realizacji działań związanych z doradztwem zawodowym.
- Nauczyciele (w tym nauczyciele edukacji wczesnoszkolnej i przedszkolnej):
- • określają mocne strony, predyspozycje, zainteresowania i uzdolnienia uczniów;
- • eksponują w trakcie bieżącej pracy z uczniami związki realizowanych treści nauczania z treściami programowymi peorientacji, orientacji zawodowej i doradztwa zawodowego;
- • współpracują z wychowawcami klas w zakresie realizowania zajęć orientacji zawodowej i doradztwa zawodowego dla uczniów;
- • przygotowują uczniów do udziału w konkursach np. zawodoznawczych;
- • prowadzą koła zainteresowań, zajęcia dodatkowe; • organizują w sali edukacji wczesnoszkolnej i przedszkolnej kąciki zawodoznawcze;
- • współpracują z doradcą zawodowym oraz innymi nauczycielami i specjalistami w zakresie realizacji działań związanych z doradztwem zawodowym.
- Specjaliści:
- • określają mocne strony, predyspozycje, zainteresowania i uzdolnienia uczniów;
- • włączają treści z zakresu preorientacji, orientacji zawodowej i zawodowego w prowadzone przez siebie zajęcia dla uczniów;
- • współpracują z wychowawcami klas w ramach realizowania działań z zakresu orientacji zawodowej i doradztwa zawodowego dla uczniów;
- • włączają się w proces podejmowania przez uczniów decyzji edukacyjnych i zawodowych (informacje dotyczące ucznia wynikające z pracy specjalisty);
- • współpracują z doradcą zawodowym oraz innymi nauczycielami i specjalistami w zakresie realizacji działań związanych z doradztwem zawodowym.
- Nauczyciele-wychowawcy w świetlicy szkolnej:
- • włączają w zajęcia realizowane w świetlicy szkolnej treści z zakresu orientacji zawodowej;
- • organizują w sali kąciki zawodoznawcze;
- rozpoznają i wspierają w rozwoju zdolności i uzdolnienia uczniów;
- wskazują uczniom specjalistów, którzy mogą udzielać wsparcia w wyborze kierunku kształcenia i zawodu;
- udzielają uczniom informacji o możliwościach korzystania z usług doradcy zawodowego.
- Nauczyciel-bibliotekarz:
- • współpracuje z doradcą zawodowym oraz innymi nauczycielami i specjalistami w zakresie realizacji działań związanych z doradztwem zawodowym;
- • opracowuje, aktualizuje i udostępnia zasoby dotyczące doradztwa zawodowego;
- • włącza się w organizowane przez szkołę i instytucje zewnętrzne wydarzenia z zakresu doradztwa zawodowego.
- Inne osoby zatrudnione w szkole. np. pielęgniarka:
- • współpracuje z doradcą zawodowym oraz nauczycielami i specjalistami w zakresie realizacji działań związanych z doradztwem zawodowym;
- • udziela informacji o kwestiach zdrowotnych ważnych w kontekście zawodów wybieranych przez uczniów;
- • organizuje dla uczniów spotkania dotyczące dbania o zdrowie i bezpieczeństwo oraz kształtowania właściwych nawyków – adekwatnych do zawodów wybieranych przez uczniów.
Sojusznicy – sieć współpracy.
- Poradnie psychologiczno-pedagogiczne (PPP).
- Biblioteki pedagogiczne.
- Szkoły ponadpodstawowe (szkoły programowo wyższe).
- Centra kształcenia praktycznego (CKP).
- Urzędy pracy, centra informacji i planowania kariery zawodowej oraz obserwatoria rynku pracy.
- Stowarzyszenia branżowe.
- Ochotnicze hufce pracy (OHP): centra edukacji i pracy młodzieży, mobilne centra informacji zawodowej, młodzieżowe centra kariery.
- Pracodawcy.
- Kuratoria oświaty, urzędy marszałkowskie, starostwa powiatowe, urzędy miast i gmin.
- Ośrodek Rozwoju Edukacji (ORE).
- Organizacje pozarządowe.
Ocena i ewaluacja
Ewaluacja WSDZ jest niezbędna, aby działania doradcze na terenie szkoły były zgodne z oczekiwaniami i potrzebami uczniów i ich rodziców. Na podstawie ankiety ewaluacyjnej skierowanej do uczniów (ocena treści i form przekazywania informacji przez doradcę i nauczycieli), obserwacji własnej i informacji zwrotnych od nauczycieli
z realizacji planowych działań, doradca zawodowy sporządzi sprawozdanie i przedstawi dyrektorowi szkoły oraz radzie pedagogicznej.
Opracowała:
Sylwia Krajewska
szkolny doradca zawodowy
Wszelkie informacje na temat doradztwa zawodowego wraz ze scenariuszami zajęć są dostępne na stronie http://doradztwo.ore.edu.pl